Wydawać by się mogło, że o Adamie Mickiewiczu napisano wszystko i nie da się już stworzyć żadnego odkrywczego dzieła. Bohdan Urbankowski w swojej książce "Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci" udowadnia, że można. Co więcej, stworzona przez niego biografia poety jest nie tylko pasjonująca i nowatorska - śmiało zaliczyć ją można również do biografii odważnej. Nie ucieka od wielu kontrowersyjnych i nie do końca wyjaśnionych epizodów z życia polskiego wieszcza, w których sprzeczne informacje przez dziesięciolecia skutecznie zaciemniały prawdę o Mickiewiczu.
Z biografią Adama Mickiewicza próbowało się zmierzyć wielu pisarzy i historyków. W ciągu ostatnich dziesięcioleci powstało całe mnóstwo dzieł - jedne udane, inne bazujące wyłącznie na spekulacjach i stereotypach. Wielbiciele polskiego wieszcza starali się wyidealizować postać poety. W tym samym czasie jego przeciwnicy robili wszystko, by obraz Mickiewicza jak najbardziej okaleczyć. Doprowadziło to do sytuacji, w której z biegiem lat prawdziwy obraz poety znikał gdzieś pośród wyłaniających się z mgły legend.
 |
| "Portret Adama Mickiewicza", autorstwa Walentego Wańkowicza (1827-1828). |
Nie jest łatwo podjąć się próby uporządkowania faktów i oddzielenia ich od mitów. Tego zadania podjął się Bohdan Urbankowski i z tym piekielnie trudnym zadaniem poradził sobie wyśmienicie. Książka „Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci", ukazująca się właśnie nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka, odkrywa tajemnice życia i twórczości Mickiewicza, opowiada o pierwszych miłościach poety i jego zagadkowej śmierci w Konstantynopolu, przytacza dokumenty wyjaśniające spór o jego książęce, szlacheckie, a nawet chłopskie pochodzenie, w oparciu o źródła obala „rewelacje” na temat żydowskiej proweniencji wieszcza. Z erudycją pisze o religijnych rozterkach i herezjach Mickiewicza, przybliża jego prekursorską filozofię i odurzenie mistycznym towianizmem, przy okazji rozstrzygając wieloletni spór o ewentualną agenturalność Andrzeja Towiańskiego. Łącząc wiedzę z wnikliwością detektywa, autor analizuje rzekome szyfry dzieł Mickiewicza.
Już z samego wstępu do książki dowiadujemy się, jak ciężko jest napisać dobrą biografię mistrza. Wiele cennych źródeł zaginęło bezpowrotnie. Ogień strawił prywatne listy, dokumenty, rękopisy i wspomnienia osób, które Mickiewicza znały. Dziś wiadomo tylko, że istniały. Co jakiś czas na światło dzienne wychodzą jednak kolejne zaginione dokumenty - takie jak prywatna kolekcja prof. Tomasza Niewodniczańskiego z Bitburga. Urbankowski z zegarmistrzowską precyzją pozbierał je wszystkie. Z niewielkich kawałków ułożył wielki obraz, przedstawiający prawdziwego Mickiewicza. Nie takiego, jakim został zapamiętany, ale takiego jakim wieszcz naprawdę był.
Życie, twórczość i śmierć - rozłożone na czynniki pierwsze i dogłębnie zbadane. Autor nie unikał nawet najbardziej kontrowersyjnych epizodów związanych z Mickiewiczem. Czy prawdą jest żydowskie pochodzenia matki Mickiewicza? Czy poeta miał romans z „żydowską księżniczką”? Czy rzeczywiście wierzył w Boga tak, jak sam o tym mówił? To tylko niektóre z pytań, na które odpowiedzi poznamy na kartach książki.
Bohdan Urbankowski zastanawia się także, czy powszechnie podawana data urodzin poety (24 grudnia 1798 roku) jest prawdziwa. Pytań jest jednak znacznie więcej, bo nawet miejsce urodzenia okazuje się dość sporną kwestią. Nowogródek, a może Zaosie? A może zupełnie w innym miejscu? Hipotez jest kilka i żadna z nich nie musi być prawdziwa!
 |
| Bohdan Urbankowski (źródło: radiownet.pl) |
Dużo miejsca autor poświęcił tematowi śmierci Adama Mickiewicza. Poznamy jego ostatnie chwile i zmagania z pogarszającym się zdrowiem. Najpierw dzień po dniu, potem godzina po godzinie, by wreszcie minuta po minucie opisać to, co działa się z wieszczem zanim już na zawsze zamknął swe oczy. Czy była to śmierć spowodowana chorobą? Wiele wskazuje na to, że nie. O możliwym otruciu Mickiewicza szeptano już polska emigracja, niedługo po śmierci wieszcza. Według autora jeśli faktycznie doszło do morderstwa - w kręgu podejrzeń stawia on trzy grupy: Polaków-katolików, ortodoksów i antysemitów. Powodem otrucia miała być między innymi próba powołania przez Mickiewicza żydowskiego oddziału wojska. Urbankowski nie osądza jednak nikogo, ani nikogo nie oskarża. Podaje tylko poszlaki, motywy i wszystkie dostępne dowody - takie jak fragmenty dziennika Armanda Levy'ego, anty-klerykała i masona, który był przyjacielem poety i świadkiem jego śmierci:
"Czy to była cholera? Kto to może wiedzieć na pewno. Nie było śladu zczernienia twarzy, co jak mówią, bywa w podobnych wypadkach, ani po śmierci, ani też przedtem. Żadnej zmiany oddechu, nawet podczas konania. Ni śladu rozkładu, nawet po upływie 24 godzin. Jeden z lekarzy oświadczył na półtorej godziny przed śmiercią, że zupełnie niema [pisownia oryginalna - przyp. aut] cholery, inny do końca twierdził, że to nie cholera"
To czytelnikom Urbankowski pozostawia osąd. Po przeczytaniu książki jedni wciąż będą wierzyć, że przyczyną śmierci była cholera, inni skłonią się w kierunku politycznego mordu.
Dzieło Urbankowskiego potwierdza, iż słowa Zygmunta Krasińskiego „My z niego wszyscy” nie straciły na aktualności. Dodatkową atrakcją książki są „Listy w niebieskich kopertach” - nagradzany już i wystawiany, lecz dotąd niedrukowany zbiór wierszy poświęconych Mickiewiczowi. Układają się one w epicką opowieść, która sięga zaświatów, lecz nawet i tam się nie kończy. Ponadto biografia zawiera łącznie 32 strony kolorowych i czarno-białych ilustracji, obrazów i zdjęć - w tym pośmiertne zdjęcie Mickiewicza, wykonane w Konstantynopolu w roku 1855, krótko po śmierci poety.
Autor tej imponującej biografii, Bohdan Urbankowski, to poeta, filozof, dramaturg i twórca ruchu Nowego Romantyzmu. W latach 1992-2000 był prezesem Warszawskiego Oddziału Odnowionego Związku Literatów Polskich. Laureat wielu nagród literackich i najważniejszej z nagród dziennikarskich - Lauru SDP (2013). W czasach PRL inwigilowany przez SB, przez co był wielokrotnie usuwany z pracy. Był współredaktorem wielu pism i wydawnictw podziemnych. Odznaczony medalem NSZZ „Solidarność” za zasługi w walce o „Niepodległość Polski i Prawa Człowieka”.
Bohdan Urbankowski
„Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci”
Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2016
ISBN: 978-83-7785-954-4
Liczba stron: 592 (plus 32 strony ilustracji)
Okładka: Twarda z obwolutą
Wymiary: 173 x 245 mm
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz